Występowanie szarej strefy w gospodarce implikuje określone efekty ekono-miczne. Szara strefa często jest postrzegana jako istotna bariera rozwoju gospodar-czego, szczególnie w kontekście wzrostu zrównoważonego. Większe natężenie tego zjawiska jest widoczne w regionach peryferyjnych, których lokalizacja, poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, uwarunkowania historyczne czy też kultu¬rowe znacząco odbiegają od standardów przyjętych w regionach rozwiniętych. Te przesłanki skłoniły autorów do podjęcia wieloaspektowych badań mających na celu identyfikację finansowych i pozafinansowych uwarunkowań rozwoju szarej strefy, ze szczególnym uwzględnieniem województwa warmińsko-mazurskiego.
Poziom szarej strefy i jej efekty są mierzone i obserwowane różnymi metodami. Obszarem ciągle mało zbadanym jest identyfikacja zagrożenia wystąpienia szarej strefy. Tylko zrozumienie mechanizmów powstawania szarej strefy umożliwi podjęcie działań zapobiegających lub ograniczających rozwój tego typu działalności.

W opracowaniu zwrócono uwagę na wiele nowych aspektów, nieporu¬szanych szeroko w literaturze przedmiotu. Po pierwsze za nowatorskie należy uznać spojrzenie na stopień zagrożenia szarą strefą w regionach Polski. W literaturze zazwyczaj podaje się informacje na temat szarej strefy w skali makroekonomicznej (kraju), rzadziej na poziomie regionu, brakuje rozwa¬żań na temat zagrożenia wystąpienia szarej strefy. Po wtóre zwrócono uwagę na relatywizm w postrzeganiu szarej strefy. Dla jednych ta kategoria jest neutralna, wręcz należy ją wspierać, ale dla innych okazuje się ważką barierą w rozwoju i powinno się ją ograniczać. Za ważne uznano (i temu poświęcono sporo uwagi) formy transmisji szarej strefy. Dzięki poznaniu tego mechanizmu można bowiem łatwiej ograniczyć ekspansję szarej strefy. Zazwyczaj podaje się następujące źródła szarej strefy: zbyt duże obciążenia podatkowe, skomplikowany system prawny, wysoki poziom korupcji, dużą rolę przestępczości zorganizowanej, wysoki poziom bezrobocia, dekoniunkturę gospodarczą, kulturę narodową, uwarunkowania historyczne. Do określenia stopienia zagrożenia wystąpienia szarej strefy wykorzystano regionalny wyznacznik zagrożenia szarą strefą. Może on być także wykorzystany do wyliczenia zagrożenia wystąpienia szarej strefy na poziomie krajowym. Do jego konstrukcji uwzględniono następujące zmienne: poziom bezrobocia, poziom przestępczości, udział osób wykluczonych społecznie, udział sektora małych i średnich przedsiębiorstw w całej strukturze podmiotów gospodarczych, poziom inwestycji, struktura gospodarki, poziom PKB per capita oraz efektywność podatkową. Przyjęte do wyliczenia regionalnego wyznacznika zagrożenia szarą strefą zmienne składowe mają uzasadnienie na gruncie teoretycznym. Im poziom bezrobocia jest wyższy, tym szara strefa otrzymuje silniejszy impuls do rozwoju. Poziom przestępczości jest wysoki; sprzyja to zwiększeniu poziomu szarej strefy. Dzięki wykorzystaniu regionalnego wyznacznika zagrożenia staje się możliwe zidentyfikowanie poziomu badanego zjawiska w poszczególnych regionach badanego kraju.