Analizowany w pracy rozwój zrównoważony na poziomie województw, powiatów i gmin w obszarach: gospodarka, społeczeństwo i środowisko, zależy od wielu czynników. Rozwój zrównoważony należy celowo ukierunkować, uwzględniając lokalne potrzeby oraz perspektywy finansowe jednostek. Ważnym czynnikiem dynamiki rozwoju zrównoważonego, oprócz uwarunkowań historyczno-gospodarczych, jest prawidłowe planowanie i dobre rządzenie. Poziom rozwoju zrównoważonego jest sumą wyników rozwojowych z trzech obszarów, a wspieranie i monitorowanie rozwoju społeczno-gospodarczego w układzie regionalnym i lokalnym to najważniejsze zadania mające wpływ na rozwój w skali makro.
Głównym problemem naukowym w pracy jest zrównoważony rozwój lokalny jako sfera aktywności ekonomicznej, środowiskowej, społecznej i publicznej. Celem badań było rozpoznanie i ocena czynników wspomagających i ograniczających rozwój zrównoważony dwóch regionów na poziomie NUTS 2 (województwa mazowieckie i podlaskie). W badaniach wykorzystano metody: analizę i krytykę piśmiennictwa literatury krajowej i zagranicznej, wielowymiarową analizę porównawczą, w tym wzorcową metodę taksonomiczną miary rozwoju Z. Hellwiga oraz bezwzorcową metodę porządkowania liniowego.
Z badań wynika, że przestrzenne zróżnicowanie uwarunkowań rozwoju zrównoważonego przemawia na korzyść województwa mazowieckiego. Wynika to z regionalnych i lokalnych uwarunkowań historycznych, warunków meteorologicznych, jakości powierzchni ziemi, kapitału społecznego oraz zasobów naturalnych.
W rozdziale pierwszym przedstawiono cel i metodykę badań oraz zdefiniowano hipotezy badawcze. Rozdział drugi zawiera przegląd teorii rozwoju regionów, analizę dokumentów instytucjonalnych rozwoju zrównoważonego i jego czynników. W rozdziale trzecim opisano poziom i strukturę bilansu majątkowego w gminach badanych województw oraz podjęto próbę oceny zależności między strukturą demograficzną, wielkością a potencjałem rozwojowym gmin. W rozdziale czwartym oceniono instytucjonalne czynniki rozwoju zrównoważonego oraz opisano dobór jego mierników. Przedstawiono proces i wyniki badań własnych nad rozwojem zrównoważonym. W rozdziale piątym oceniono szanse i bariery rozwoju gmin oraz możliwości ich zrównoważonego rozwoju według oceny respondentów. Przeprowadzone badania stały się podstawą do pozytywnego zweryfikowania hipotez.