Szara strefa jest swoistym fenomenem ekonomicznym, ponieważ występuje w każdej gospodarce. Pozostaje w ścisłej symbiozie z jej oficjalną sferą, różni się tylko skalą, formą i efektami, które wywołuje. Bez brania jej pod uwagę trudno jest wytłumaczyć zjawiska i procesy ekonomiczne. Uwzględniając holistyczne podejście, należy przyjąć, że powoduje ona negatywne skutki gospodarcze.
Ze względu na swój charakter i specyfikę szara strefa wymaga ujęcia interdyscyplinarnego. Można ją badać z różnych perspektyw: ekonomicznej, zarządczej, socjologicznej, a także psychologicznej, filozoficznej czy też prawnej. Autor monografii spojrzał na nią poprzez pryzmat aksjologii, którą utożsamia nie tylko z kwestiami etyki czy moralności, ale traktuje jako pojęcie o wiele szersze, powiązane m.in. z filozofią, historią, kulturą, niezwykle ważne w kontekście identyfikowania procesów ekonomicznych. Rozważania poparł przykładami z różnych krajów, m.in. z Polski, Grecji, Chin, Rosji, Turcji, Iranu czy Szwecji.
Monografia składa się z sześciu rozdziałów. Tematem rozdziału pierwszego jest aksjologia i powiązania szarej strefy z kategorią wartości („ekonomia moralna"), procesami prywatyzacji, urynkowienia i komercjalizacji w wydaniu liberalnym oraz neoliberalnym, a także mechanizmy tworzone w ramach nowej ekonomii instytucjonalnej. W rozdziale drugim scharakteryzowano rolę szarej strefy w gospodarce narodowej w różnych krajach. Opisano m.in. jej funkcje w aktywności biznesowej i polityce podatkowej, istotę i funkcjonowanie rynków alternatywnych, a także anarchię i opór społeczny. Rozdział trzeci zawiera analizę gospodarki w okresie Polski Ludowej i rozważania na temat racjonalności gospodarki socjalistycznej. Ukazano w nim także, jak rozwijała się szara strefa w okresie transformacji ustrojowej po 1989 r. w Polsce (i w innych krajach), związany z wolnością gospodarczą rozkwit przestępczości zorganizowanej, a także relacje między szarą strefą a biurokracją oraz między poziomem demokracji a systemem biurokratycznym. W rozdziale czwartym przedstawiono charakterystykę poziomu szarej strefy w 21 krajach, w tym w Polsce, na podstawie pięciu wskaźników (indeksów) syntetycznych według Bloomberg Data Base. Autor ocenił wpływ poszczególnych czynników na poziom szarej strefy za pomocą współczynnika korelacji Spearmana. Przedstawił także rolę korupcji w rozwoju szarej strefy, kwestię wolności gospodarczej i znaczenie populizmu. Rozdział piąty zawiera odniesienia do wybranych artykułów opublikowanych w „Gazecie Wyborczej" (ze względu na jej duży nakład i opiniotwórczy charakter) na temat: m.in. prywatyzacji, korepetycji, sportu, przywilejów urzędników czy kulisów nominacji politycznych w kontekście pojawiania się nowych przejawów szarej strefy. W rozdziale szóstym zaprezentowano wyniki badań ankietowych na temat szarej strefy, które autor uzyskał, analizując odpowiedzi polskich przedsiębiorców z pięciu branż.