Publikacja stanowi kontynuację rozważań zawartych w książce "Północne miniatury krytyczne. Odcienie kultury literackiej na Warmii i Mazurach". Tu również jest mowa o literaturze wiążącej się z krainą warmińsko-mazurską, ale w mozaikowej narracji silniej niż w tomie poprzednim zaakcentowano aspekty historyczno-geograficzne i kulturowe. Autor eksponuje kwestie prusko-niemieckie, podejmuje problematykę piśmiennictwa Mazurów pruskich XIX i XX wieku. Tropione są tu odzwierciedlenia Warmii i Mazur w literaturze polskiej zarówno tej z obiegu regionalnego, ogólnopolskiego, jak i niemieckiego. Książka należy do rzędu tych, które są dokumentacją poszukiwania ciągłości kulturowej, ważnej dla tworzenia tożsamości mieszkańca Warmii i Mazur, Polski i Europy. Składa się z prób przedstawienia kolorytów ziem pruskich czasów dawniejszych i nowszych na podstawie niektórych współczesnych opracowań. Znajduje się tu literacki i nie tylko literacki portret Olsztyna. Poeci i pisarze, którym poświęcono szkice, mieli dłuższe lub krótsze kontakty z Warmią i Mazurami, ale byli lub nadal są przedmiotem fascynacji autora. Swego rodzaju zbiorem kontekstów, rzucających pewne światło na ogólniejsze przemiany świadomości kulturowej, jest rozdział pt. Z dziennika lektur. Zamknięciem tomu są nekrologi pomyślane jako teksty pisane z perspektywy momentu śmierci twórcy.