Bo w każdej wielkiej książce jest kilka książek,
trzeba tylko do nich dotrzeć,
odkryć je, zgłębić i pojąć
Ryszard Kapuściński
(Podróże z Herodotem, Znak, Kraków 2008, s. 208)
Julian Wołoszynowski – prozaik, poeta, satyryk, krytyk teatralny, varsavianista jest pisarzem dzisiaj niemal zapomnianym. Jego pisarstwo wywodzące się z tradycji romantycznej i młodopolskiej stylistyki nie w pełni oparło się próbie czasu i wymogom estetycznym epoki, w której powstawało. Niemal rówieśnik Iwaszkiewicza, także pochodzący z kresów, w początkowej fazie swojej twórczości należał do satelitów Skamandra. Później jednak, pozostając pod silnym wpływem środowiska sanacyjnego, kultu Piłsudskiego i idei państwowotwórczych, zbliżył się do nurtu popularnego. Po wojnie, niemal wyalienowany z nowej rzeczywistości, wydał swój najwybitniejszy zbiór Opowiadania podolskie. Najważniejsze ogniwa pisarstwa Wołoszynowskiego stanowią powieść o powstaniu styczniowym Rok 1863 oraz wspomniany tom opowiadań. Tytuły te wyznaczają dwie części opracowania. Poprzedza je szkic biograficzny o jakże wymownym incipicie: „Urodziłem się na Podolu. W stepie. Po tamtej stronie Dniestru. Najlepiej było mi tam…”. Na twórczość okresu międzywojennego, omawianą i analizowaną w części pierwszej, składają się m.in. tomik wierszy Okulary, legenda O Twardowskim, synu ziemianki, obywatelu piekieł, księżycowym lokatorze, proza poetycka: Potęga snu, Idący Chrystus, O świętym Kazimierzu królewiczu polskim, powieści: Słowacki, Rok 1863, Było tak. Osobne szkice dotyczą publicystyki oraz krytyki literackiej i teatralnej w „Polsce Zbrojnej”, „Rzeczpospolitej”, „Comoedii”, „Epoce”, „Gazecie Polskiej”, a także satyr w „Cyruliku Warszawskim”. W części drugiej autorka prezentuje powojenną twórczość Wołoszynowskiego. Znalazły się tu analizy i omówienia zbiorów: Szkice teatralne i literackie, Wiersze wybrane, miniatur teatralnych, szkiców varsavianistycznych, ostatniego zbioru opowiadań Przed wschodem księżyca oraz Opowiadań podolskich, które autorka ocenia jako prekursorskie w nurcie literatury kresowej i „małych ojczyzn”. Książkę uzupełnia obszerna bibliografia twórczości Juliana Wołoszynowskiego.