Bo w każdej wielkiej książce jest kilka książek,
trzeba tylko do nich dotrzeć,
odkryć je, zgłębić i pojąć
Ryszard Kapuściński
(Podróże z Herodotem, Znak, Kraków 2008, s. 208)
Struktura współczesnych słowników wraz z uprzywilejowaniem jednostek jednowyrazowych kształtowała się przez stulecia, osiągając znany nam kształt w dobie językoznawstwa historyczno-porównawczego, czyli w XIX w. Pojawienie się nowego paradygmatu naukowego - strukturalizmu nie wywołało rewolucji słownikowej. Niemal do końca XX w. praktyka leksykograficzna podążała za znanym sobie i utrwalonym przez strukturalizm postrzeganiem jednostek języka jako obiektów ciągłych, mających postać pojedynczych wyrazów. Widać to wyraźnie w liście haseł i ich organizacji w słownikach. Przedmiotem opisu pojedynczych artykułów hasłowych są jednostki ciągłe, jednowyrazowe. Połączenia wyrazowe są co prawda odnotowywane, ale zazwyczaj zalicza się je do szczególnych użyć omawianej jednostki. Bywa i tak, że nawet stałe zleksykalizowane wyrażenia leksykografowie umieszczają wśród typowych przykładów użyć, nie wyróżniając ich w hasłach.
Nie tylko w słownikach, ale także w refleksji językoznawczej połączenia wyrazowe umieszczane są na marginesie badań nad leksyką. Wynikać to może z przypisywanej im drugorzędnej roli w podsystemie leksykalnym, postrzegania ich jako „ozdobników", dodatków do właściwej leksyki, której przypisuje się podstawową cechę ciągłości formalnej. Stąd rola frazeologii jako nauki badającej połączenia wyrazowe ogranicza się wyłącznie do wskazania utartych połączeń i ewentualnie wyjaśnienia ich znaczeń. Dopiero śmiałe tezy Igora Mielczuka oraz Andrzeja Bogusławskiego zapoczątkowały zmiany w postrzeganiu jednostek leksykalnych. U źródeł nowej refleksji leży przekonanie, że podstawą wyodrębniania jednostek języka jest ich samodzielność znaczeniowa. Konsekwencją marginalizowania jednostek wielowyrazowych jest nikłe zainteresowanie nimi w badaniach językoznawczych, przekładające się na brak opracowań poświęconych ich szczegółowemu opisowi gramatycznemu. Dlatego tak konieczne jest usystematyzowanie dostępnej wiedzy na temat jednostek nieciągłych.
Cele monografii są dwojakiego rodzaju. Po pierwsze, jest nim analiza opisu leksykograficznego wielowyrazowych jednostek leksykalnych. Po drugie - wskazanie jednego z możliwych sposobów opisu fleksji jednostek wielowyrazowych, stosowanego w wybranych słownikach elektronicznych - SEJF i Verbel.
ze Wstępu
Uwaga! Nakład wyczerpany. Dostępna na zamówienie: wydawca@uwm.edu.pl