Historia górnośląskich luteran stanowi nie tylko ważną część kultury pamięci żyjących w Niemczech w rozproszeniu śląskich ewangelików, lecz także jest przedmiotem zainteresowań polskich społeczności, które po przemianach roku 1989 intensywnie nadrabiają zaległości w rozpoznawaniu przeszłości miejsc, które stały się ich ziemią rodziną. Rozumice i Ściborzyce Wielkie należą do najstarszych społeczności luterańskich Górnego Śląska. Były to zbory, które nieprzerwanie identyfikowały się z luteranizmem od 1523 r., a wcześniej uczestniczyły w husyckim ruchu prereformacyjnym. Przetrwanie luteranizmu w tej części Górnego Śląska, niemal zupełnie zapoznanej badawczo w polskiej historiografii, było możliwe za sprawą oparcia w protestanckich władcach oraz intensywnej działalności pietystów, która wspierała istniejącą już religijną i historyczną świadomość grupową tych luterańskich społeczności pogranicza. Jednak poza aktywnymi tu od XV stulecia nieortodoksyjnymi ruchami religijnymi, ważnym czynnikiem tożsamości były też indywidualne doświadczenia religijne, które można poznać dzięki zachowanym historycznym tekstom lokalnym, będącym zapisem tradycji ustnej. Na ich podstawie możliwa była rekonstrukcja przebiegu wydarzeń pomijanych jako nieortodoksyjne przez historyków i teologów ewangelickich. Górnośląskie diaspory poniosły wielkie ofiary i wykazały dużą aktywność, by ocalić swoją protestancką tożsamość. Doświadczenia religijne utrwaliła miejscowa tradycja i stały się one zarówno w przekazach ustnych, jak i pisanych (raptularze i kroniki) trwałą częścią lokalnej świadomości społecznej. Pamięć historyczna odegrała szczególną rolę w podtrzymaniu więzi między członkami rozumickiej społeczności, która po II wojnie światowej przestała istnieć jako terytorialna gmina w wyniku wypędzenia, nie przestała jednak funkcjonować jako wspólnota (Gemeinschaft). Dzięki spontanicznej opiece duszpasterskiej swojego pastora i działalności Kościoła ewangelickiego w Niemczech społeczność ta mogła kultywować swoje życie kulturalne i religijne jako wspólnota ziemi rodzinnej (Heimatgemeinschaft). Ewangelicka przeszłość była trwałym elementem tożsamości religijnej zarówno rozumiczan, jak i należących do tej parafii ewangelików z innych okolicznych miejscowości. Książka Krzysztofa Gładkowskiego jest efektem zastosowania antropologii symbolicznej do interpretacji skomplikowanych dziejów protestantyzmu na Górnym Śląsku. Opublikowane wyniki badań skłaniają do rewizji niektórych utartych tez na temat katolickości Górnego Śląska oraz zachęcają do nadrobienia ogromnych zaległości w zakresie badań wieloetniczności i wielokulturowości tego regionu.