Instytut Nauczycielski w Nowej Wilejce to pierwsza powojenna wszechnica polska, która prawie od podstaw - krok po kroku, rok po roku, promocja za promocją - odbudowywała polską inteligencję na Litwie - tak liczną, sławną, pełną wielkich i otwartych umysłów jeszcze nie tak dawno, bo przed wojną. Polskie szkolnictwo na Litwie przetrwało dzięki kształceniu nauczycieli w języku polskim. Obecnie możliwość uczenia się dzieci na Litwie w ojczystym języku polskim jest zasługą nauczycieli, którzy w trudnych latach powojennych podjęli wysiłek kształcenia się, a później wychowania i nauczania dzieci z polskich rodzin. Absolwenci Instytutu Nauczycielskiego w Nowej Wilejce to również prawnicy, lekarze, politycy, poeci, którzy w pozytywny sposób zaznaczyli swój wkład w rozwój państwa litewskiego. Była to też jedyna placówka na terenie ówczesnego ZSRR, która kształciła nauczycieli w języku polskim.
„To był skok w polską teraźniejszość i przyszłość Wileńszczyzny" - niewątpliwie prawdziwe jest to wyrażenie absolwenta Instytutu Nauczycielskiego w Nowej Wilejce, gdyż dzięki tym, którzy unieśli wysiłek zdobycia wykształcenia pedagogicznego i podjęli trud pracy nauczycielskiej, 27 lipca 2021 roku 110 par absolwentów siedmiu szkół polskich miasta Wilna, mogło zatańczyć tradycyjnego poloneza na placu Katedralnym w Wilnie.
Nie można pozwolić na likwidację i zamknięcie szkół polskich na Litwie, które zawsze heroicznie niosły kaganek oświaty. To w dużej mierze zasługa bohaterów niniejszej monografii - dzisiaj już nieobecnych w szkole, ale poprzez swoich wychowanków nadal dbających o żywotność tego płomienia. Szkoła wraz z nauczycielem z przekazem w języku ojczystym jest ostoją i gwarantem przetrwania w kulturze oraz poszanowaniu języka ojców. Bo naród szkołą stoi - światłymi, mądrymi ludźmi.

Nakład wyczerpany - dostępna na zamówienie: wydawca@uwm.edu.pl