Liczni autorzy, oceniając warunki pracy nauczycieli w rzeczywistości społecznej, ekonomicznej i politycznej II Rzeczypospolitej, często pomijali wymiar ludzki procesów zachodzących w tej grupie zawodowej. Owe pominięcia są jednak uchwytne dzięki literaturze pamiętnikarskiej i wspomnieniowej. Podstawę źródłową książki stanowią obszerne teksty pamiętnikarskie, częściowo sfabularyzowane, zawierające wiele szczegółów biograficznych dotyczących życia nauczycieli. W części pierwszej są to powieści Eugenii Kobylińskiej-Masiejewskiej, Elżbiety Jackiewiczowej, Zofii Gruszczyńskiej, Wandy Dzierzbickiej, Jadwigi Moraczewskiej-Zanowej, Marii Kann, Włodzimierza Gałeckiego, Mariana Cichego, Eustachego Kuroczki, Stanisława Podrygałły, Kazimierza Elwertowskiego, Witolda Kasperskiego, Stanisława Łukasiewicza analizowane pod kątem świadomości zawodowej nauczycieli. Część drugą stanowią powieści o nauczycielach. Ich autorami byli znamienici pisarze, ludzie znający pracę nauczyciela, związani przez jakiś czas ze szkołą. Analizie poddano powieści Gustawa Morcinka, Jana Wiktora, Edwina Jędrkiewicza, Kazimierza Gołby, Ferdynanda Antoniego Ossendowskiego, Jalu Kurka. Zamiarem autorki było wykazanie, że nauczyciele międzywojennej Rzeczypospolitej, choć byli w owym czasie grupą inteligencji wyizolowaną, zamkniętą w kręgu własnych spraw, dzięki twórczej postawie i potrzebie doskonalenia mieli odwagę zerwania z wizerunkiem „nauczyciela-siłacza”, powszechnego w świadomości społecznej.