Tematem pracy jest zagadnienie legitymizacji sądowej kontroli prawa w Stanach Zjednoczonych (judicial review). Przez judicial review rozumie się uprawnienie sądów do badania zgodności prawa i działań organów publicznych z Konstytucją USA. Celem badawczym pracy jest ustalenie, czy i na ile sądownictwo konstytucyjne i praktyka orzecznicza sądów w sprawach konstytucyjnych jest instytucją wpisaną w model współczesnej demokracji, czy sądowa kontrola prawa ma uzasadnienie konstytucyjne, jaki jest konstytucyjny zakres władzy sądów do badania konstytucyjności prawa, jakie czynniki zadecydowały o umocnieniu się judicial review w USA, co stanowi o istocie współczesnej demokracji i jakie funkcje przypisuje się sądowej kontroli prawa w demokracji XXI wieku. Zagadnienie legitymizacji judicial review obejmuje też problem uzasadnienia sądowej decyzji w sprawach konstytucyjnych w demokratycznym państwie. To z kolei wiąże się z pytaniem, jak sądy powinny stosować Konstytucję, aby nie narazić się na zarzut działania bez podstawy konstytucyjnej. Ten drugi problem badawczy, który wymagał wyjaśnienia, to - czym jest Konstytucja USA, czy jest to trwały i niezmienny konsensus społeczny, czy też jest to umowa społeczna mająca zdolność dostosowywania się do zmieniającej się rzeczywistości społeczno-politycznej. Oba te problemy amerykańska nauka prawa konstytucyjnego uznaje w teorii judicial review za węzłowe.


Praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy dotyczy problemu uzasadnienia normatywnego kompetencji sądów do badania zgodności ustaw z Konstytucją USA i przedstawia ewolucję tej kompetencji. W drugim rozdziale zanalizowano te stanowiska w nauce prawa, które akcentują antywiększościowy charakter badanej instytucji. Przedstawiono argumentację za tym, że sądowa kontrola konstytucyjności prawa jest sprzeczna z przedstawicielskim systemem rządów i demokracją, ale i te kierunki w amerykańskiej nauce prawa, które poszukują uzasadnienia badanej instytucji, mimo istniejącej antynomii między judicial review a demokracją przedstawicielską. W rozdziale trzecim przedstawiono sądownictwo konstytucyjne jako instytucję stanowiącą o demokratycznym charakterze państwa. Zanalizowano te nurty, które uzasadniają tezę, że judicial review jest ważnym elementem współczesnej demokracji amerykańskiej. Rozdział czwarty zawiera analizę problemu sądowego stosowania konstytucji w demokracji; zawiera pytanie o sposób wykładni Konstytucji USA, który nie niesie ryzyka zarzutu arbitralności, działania bez konstytucyjnej podstawy; omówiono najważniejsze teorie sądowego stosowania Konstytucji USA: oryginalizm z jego poszczególnymi odłamami, koncepcje odwołujące się do wartości moralnych oraz inne kierunki: nurt wykładni umacniającej demokrację przedstawicielską, tzw. minimalizm sędziowski oraz tzw. pragmatyzm sędziowski.